Esperanto/Leciono 13: diferenças entre revisões
[edição não verificada] | [edição não verificada] |
Conteúdo apagado Conteúdo adicionado
Sem resumo de edição |
Sem resumo de edição |
||
Linha 1:
Lição 1 - Pronúncia do Esperanto<br>
<br>
</b></u></font></font></p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>O Alfabeto do
Esperanto - As Vogais</b></u><br>
</font></font></p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">São 28 letras
no
alfabeto do Esperanto, sendo que todas tem um único som.
São ao todo 5 vogais:<br>
a,e,i,o,u - que se pronunciam como em português, mas, atente para
os seguintes
fatos:<br>
"e" pronuncia-se "ê" como em "mesa, três".<br>
"o" pronuncia-se "ô" como em "boca, povo", nunca como em
"após"<br>
Deve-se tomar muito cuidado
para não se dizer o "o" e "e" finais como "u" ou "i", pois isso
confundiria
o significado de muitas palavras em Esperanto.</font></font></p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>As
Consoantes</b></u></font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">b,
d, f, k, l, m, n, p, t, v, z são pronunciadas como no
português.<br>
c - pronuncia-se como o "ts" de "tsar";<br>
j - tem um som de "i" breve como em "pai, lei".<br>
g - é sempre gutural como em "gato", nunca é pronunciado
como
"j", mesmo na frente de "e" ou "i".<br>
h - é sempre aspirado como na palavra inglesa "house".<br>
r - tem um som fraco como em "caro"; nunca é gutural como em
"carro"
ou "Rita".<br>
s - é sempre forte e sibilante como em "sapo, assim".</font></font></p>
<p align="center"><br>
<font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>As
Consoantes com Sinais</b></u></font></font></p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Existem 6 consoantes
em
Esperanto que têm sinais diacríticos, como no
português
temos o "c" com cedilha que é uma letra totalmente diferente do
"c".
</font></font> </p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">ĉ
- pronuncia-se "tch", como em "atchim";<br>
ĝ - pronuncia-se "dj", como em "adjetivo, adjunto";<br>
ĥ - é fortemente aspirado como em "mujer" do espanhol;<br>
ĵ - é como o nosso "j" de "janela";<br>
ŝ - tem o som de "ch", como em "chá";<br>
ŭ - tem o som de "u" breve como em "pau, mau".</font></font></p>
<p align="justify"> </p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b><br>
Desenho
das Letras com Sinais</b></u></font></font></p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Algumas vezes
não
temos instaladas as fontes necessárias para ver as letras do
esperanto
de uma forma normal. Aconselhamos aos que estão estudando
Esperanto,
a instalar as fontes Latin3 que acompanham este método e o
programa
"EK" (gratuito). Há também o programa Skribo que permite
escrever
em esperanto sem maiores problemas de instalação. Procure
por
estes programas no site da liga ou do VEKI ou em:<br>
</font></font></p>
<p align="justify"><font face="Courier New, monospace"><font size="3"><font
face="Times New Roman Eo, serif">[http://paginas.terra.com.br/arte/alls/ai_fonte.htm ALLS]<br>
</font></font></font><br>
</p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Atenção:
Para facilitar a compreensão do nosso texto instale as fontes
que
estão juntas com este programa e este ficará normal para
a
leitura em português e em esperanto.</font></font></p>
<p align="justify"><br>
</p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>Nasalização
e Fonética</b></u></font></font></p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Em Esperanto,
não
há sons nasalizados. Portanto, muito cuidado para não
pronunciar
o "a" como em elefante=elefãte, logo, a palavra "elefanto" em
Esperanto,
pronuncia-se "elefá-nn-to".</font></font></p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">A cada letra
corresponde
um único som e vice-versa, por isso o Esperanto é uma
língua
absolutamente fonética. Como exemplo, temos palavras em
Esperanto
iguais às do português, mas escritas foneticamente: "kara,
fiksa,
ke" que significam "cara, fixa, que".</font></font></p>
<p style="text-align: justify;"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font
size="3">Em Esperanto, não há letras mudas, nem
dígrafos. Quando aparecem, letras iguais são pronunciadas
distintamente: ĝuu(djú-u),
dommastro(dom-más-tro), mallonga(mal-longa),
dissemi(dis-sêmi),
pachoro(pats-hôro), lasthore(last-hôre), malhela
(mal-hêla), senhalta(senn-hálta).<u><b><br>
</b></u></font></font></p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b><br>
Acentuação e Ditongos</b></u></font></font></p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Todas as palavras em
Esperanto
são paroxítonas. Isto é, todas as palavras
são
acentuadas prosodicamente na penúltima sílaba: leciono
(le-tsi-ô-no), ĉevalo (tche-vá-lo), beto (bê-to),
geologo (gue-o-lô-go), geologio (gue-o-lo-guí-o), ĝentila
(djenn-tí-la), helpi
(hêl-pi), eĥo (ê-hrro), pajlo(pái-lo),
ĵurnalo(jur-nâ-lo),
loko(lô-ko), rivero(ri-vê-ro), sesa (sê-sa),
ŝipo(chí-po),
fraŭlo (fráu-lo). Note que em "geologio", as vogais apostas
formam sílabas aparte e portanto, o acento, que é
paroxítono,
recai no "gi". Como vimos anteriormente não há encontros
vocálicos
(ditongos) em Esperanto, mas a nível fonético sim:</font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">aj
- "ái" como em "pai"; ej - "êi" como em "lei";<br>
oj
- "ôi" como em "boi"; uj - "úi" como em "fui";<br>
ja
- "iá" como em "iaiá"; jo - "iô" como em
"ioiô";<br>
ju
- pronuncia-se "iú" ; aŭ- "áu" como em "pau";<br>
eŭ-
"êu" como em "europa";</font></font></p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>Alguns
exemplos:</b></u></font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">sinjoro
(si-ni-ô-ro); caro(tsá-ro); ŝerci( chêr-tsi);
pensi(pê-nn-si);
manĝi(má-nn-dji); monto (mô-nn-to); ĝojo(djô-io);
nun (nú-nn); min (mí-nn), kanti (ká-nn-ti);
ĉarma(tchár-ma); kisi (kí-ssi); krei (krê-i);
patroj (pá-troi); balai(ba-lá-i);
balaj (bá-lai); morgaŭ (môr-gau). </font></font> </p>
<p style="text-indent: 1.25cm;" align="justify"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Note um detalhe:
Há
tantas sílabas em esperanto, quanto as vogais existentes em cada
palavra.
Atente para o fato que o "j" e o "ŭ" são semi-vogais.</font></font></p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>Tente
decorar o seguinte texto:</b></u></font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Simpla,
fleksebla, belsona, vere internacia en siaj elementoj, la lingvo
Esperanto
prezentas al la mondo civilizita la sole veran solvon de la problemo de
lingvo
neŭtrala, ĉar tre facila por homoj ne multe instruitaj, ĝi
estas komprenata sen peno de la personoj bone edukitaj.</font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">(Sím-pla,
fle-ksê-bla, bel-sô-na, vê-re in-ter-na-tsí-a
en
sí-ai e-le-mên-toi, la lín-gvo Es-pe-rán-to
pre-zên-tas
al la môn-do tsi-vi-li-zí-ta la sô-le vê-ran
sôl-von
de la pro-blê-mon de lín-gvo neu-trá-la,
tchár
tre fa-tsí-la por hô-moj nê múl-te
ins-tru-í-tai,
dji ês-tas kom-pre-ná-ta sên pê-no de la
per-sô-noi bô-ne e-du-kí-tai)</font></font></p>
<p align="justify"><br>
</p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>Alguns
Exercícios a mais, para você ler em voz alta:</b></u></font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Cia,
ĉia, regi, reĝi, iu, ju, prujno, maljuna, seshora, heroino,
pesilo, pezilo, antaŭ,vesto, veŝto, praulo, fraŭlo, nenio,
adiaŭ, rezervi, krajono, feino, ĉiel, ŝanceli, malplej,
dudek, tiuj, kuiri, alia, daŭrigi, dimanĉo, sinjoro, ajn, ago,
aĝo, ĉasaĵo, peĉjo, manjo, eksceso, farmacia, fluida,
foiro, geologio, infano, buljono.</font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">(Tsía,
tchía, rêgui, rêdji, íu, iú,
prúino, maliúna, sesshôra, heroíno,
pessílo, pezílo,
ánn-tau, vêssto, vêchto, praúlo,
fráulo,
nenío, adíau, rezêrvi, craiôno, feíno,
tchíel,
chantsêli, mál-plei, dú-dek, tí-ui,
ku-í-ri,
alí-a, dau-rí-gui, dimánn-tcho, áinn,
ágo,
ádjo, tchassájo, pêtchio, mánio,
ekss-tsêsso, farmatsia, fluída, foíro,
gueologuío, inn-fánno, buliôno.)</font></font></p>
<p align="center"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3"><u><b>Todo
o Alfabeto...</b></u></font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">As
28 letras e seus nomes são...</font></font></p>
<p style="text-align: center;"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font
size="3"><u><b><br>
</b></u><b>Os nomes estão na </b><b>segunda e quarta linhas)</b><u><b><br>
</b></u></font></font>
</p>
<table style="text-align: left; margin-left: auto; margin-right: auto;"
border="1" bordercolor="#000000" cellpadding="1" cellspacing="0"
width="651">
</table>
<table
style="text-align: left; margin-left: auto; margin-right: auto; width: 651px; height: 94px;"
border="1" bordercolor="#000000" cellpadding="1" cellspacing="0">
<tbody>
<tr align="center" valign="top">
<td style="font-weight: bold;" width="44">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">A</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">B</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">C</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">ĉ</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">D</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">E</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">F</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">G</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p>Ĝ<br>
</p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">H</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Ĥ</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">I</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">J</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="44">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Ĵ</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr align="center" valign="top">
<td width="44">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">a</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">bô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">tsô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">tchô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">dô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">e</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">fô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">gô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">djô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">rrô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">rrrô</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">i</font></font></p>
</td>
<td width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">iô</font></font></p>
</td>
<td width="44">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">jô</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr align="center" valign="top">
<td style="font-weight: bold;" width="44">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">K</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">L</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">M</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">N</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">O</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">P</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">R</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">S</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p>Ŝ<br>
</p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">T</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">U</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Ŭ</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">V</font></font></p>
</td>
<td style="font-weight: bold;" width="44">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Z</font></font></p>
</td>
</tr>
<tr valign="top">
<td style="text-align: center;" width="44">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">kô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">lô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">mô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">nô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">ô</font></font></p>
</td>
<td style="width: 45px; text-align: center;">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">pô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">rô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">sô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">chô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">tô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">u</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">uô</font></font></p>
</td>
<td style="text-align: center;" width="45">
<p><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">vô</font></font></p>
</td>
<td width="44">
<div> </div>
<p style="text-align: center;"><font
face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">zô</font></font></p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">
Como se pode notar, não há em Esperanto as letras "x"
(ikso),
"y"(ipsilono), w(duobla vo), que são usados apenas como
símbolos
matemáticos, assim como em português usamos o alfabeto
grego.</font></font><font face="Times New Roman Eo, serif"><font
size="3"><br>
</font></font></p>
<p align="justify"><font face="Times New Roman Eo, serif"><font size="3">Faça
agora o exercício n°1 e comece
a lição n°2, abaixo.</font></font>
|